اگر بپرسند کلید موفقیت برای رسیدن به نتایج مطلوب و حفظ سلامتی پس از جراحی بای پس چیست؟ قطعاً جواب این سوال به انجام دقیق مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده برمی‌گردد. باید بدانید این مراقبت‌ها چه قبل و چه بعد از جراحی یک نقشه‌ی راه برای دستیابی به سلامتی و زندگی بهتر هستند، نقشه‌ای که نه تنها به بهبود سریع‌تر شما کمک می‌کند؛ بلکه زندگی‌تان را به سطح با کیفیت‌تری می‌رساند.
اگر دچار چاقی شدید و اضافه وزنی بالای ۵۰ کیلوگرم هستید با تشخیص جراح می‌توانید جراحی بای پس معده انجام بدهید. این جراحی شامل کوچک کردن معده و کم کردن مسیر عبور مواد غذایی در روده‌ی کوچک است که این امکان را می‌دهد با حس سیری سریع و کم شدن جذب مواد غذایی به وزنی ایده‌آل و پایدار برسید. اما حرف اصلی ما در این مطلب این است که عمل بای پس معده نیاز به توجه و برنامه‌ریزی دارد؛ بنابراین اگر تصمیم به انجام عمل دارید، علاوه بر اینکه باید به سراغ یک جراح متخصص بروید نیاز است که در ارتباط با مراقبتهای بعد از عمل هم آگاهی و اطلاعات جامعی داشته باشید. از این جهت پیشنهاد می‌کنیم همچنان همراه‌مان باشید تا در ادامه به بررسی و شرح جزئی این مراقبت‌ها بپردازیم.
اقدامات و مراقبتهای قبل از عمل بای پس
مشاوره با جراح متخصص: مسلماً اولین کار شما مشاوره با جراح ماهر و متخصص است. یک جراح باتجربه بررسی‌ها و ارزیابی‌های لازم را برای اطمینان از سلامت جسمی و روانی شما انجام می‌دهد و به طور دقیق معاینه‌تان می‌کند. در واقع تشخیص نهایی با جراح است که ایا عمل بای پس برای شما مناسب است یا نه؟ از طرفی در جلسه‌ی مشاوره است که جراح از تمام جوانب و عوارض عمل بای پس معده اطلاعات دقیقی در اختیارتان قرار می‌دهد.
تغییرات در رژیم غذایی: ممکن است جراح بخواهد که از چند هفته قبل از عمل، رژیم غذایی خاصی را در پیش بگیرید. به طور مثال ممکن است کم کردن مصرف کالری، افزایش مصرف پروتئین، درمان کم خونی با داروهای تجویزی، استفاده از داروهای کم‌کاری تیروئید و غذاهای متناسب با آن و … در دستور جراح باشد.
آماده‌سازی ذهنی و روانی: به طور کلی جراحی‌های چاقی با تغییر در سیستم گوارش همراه هستند، یعنی بعد از جراحی زندگی جدید شما با سیستم گوارشی متفاوت نسبت به قبل شروع می‌شود که تا بخواهید با این تغییرات سازگار شوید نیاز به آماده‌سازی ذهنی خواهید داشت. به هر حال ممکن است دچار یک سری عوارض عمومی بشوید مثل سردرد، کم انرژی بودن و … اما تمام این موارد قابل برطرف شدن هستند باید به نتیجه‌ی دلچسب و لاغری بعد از جراحی فکر کنید. در این راستا حتی پیشنهاد می‌کنیم کتاب و مقاله‌های مرتبط را بخوانید و اطلاعات لازم را کسب کنید.
توقف مصرف دخانیات و مشروبات الکلی: این جراحی با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و برای اینکه در حین جراحی دچار مشکلات تنفسی و قلبی نشوید و از آن طرف بعد از عمل روند بهبودی مناسبی داشته باشید، باید مصرف دخانیات و الکل را یک ماه و حداقل دو هفته قبل از جراحی کنار بگذارید.
اقدامات و مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده
مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی
در عمل بای پس معده هم روده و هم معده دچار تغییرات می‌شود، یعنی هم حجم غذایی که می‌خورید کم می‌شود هم با کوتاه شدن مسیر عبور غذا در روده‌ی کوچک جذب مواد غذایی کاهش پیدا می‌کند، از این جهت یکی از اصلی‌ترین مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی به خصوص ویتامین آهن، کلسیم، ویتامین B12 تحت نظر پزشک است که به شکل خوراکی، تزریقی یا قرص تجویز می‌شود.
فعالیت‌های بدنی منظم
اگر بخواهید از همان ابتدا روند بهبودی سریع و راحتی داشته باشید و دچار عوارض بعد از عمل نشوید به توصیه‌ی جراح باید شروع به فعالیت‌های بدنی سبک و منظم کنید. در ۶ تا ۸ هفته بعد از جراحی پیاده‌روی و ورزش‌های سبک بسیار مفید است؛ البته نباید روی شکم فشار بیاورید و کار سنگین انجام بدهید.
معمولاً روزها و هفته‌های اول، انجام پیاده‌روی به صورت منظم و تا چند دقیقه باید انجام بشود به طوری که در هفته‌ی ششم نیاز است این زمان را به ۳۰ و حتی ۴۵ دقیقه برسانید و به تدریج و بعد از ۴ تا ۵ ماه با توصیه‌ی جراح شروع به فعالیت‌های سنگین‌تر کنید. یادتان باشد یکی از دلایل مهم بازگشت وزن بعد از جراحی‌های چاقی کم تحرکی و عدم فعالیت بدنی است از طرفی ورزش می‌تواند باعث تقویت عضلات و انعطاف‌پذیری بدن بشود.
نوشیدن آب به مقدار کافی
شما که نمی‌خواهید سیستم گوارش‌تان دچار مشکل شود یا پوست‌تان بیفتد یا مشکلات کلیوی داشته باشید؟ به هر حال بعد از جراحی چاقی به خصوص در دوران نقاهت باید حواس‌تان به کم‌ابی بدن باشد؛ بنابراین توصیه می‌شود روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
رعایت رژیم غذایی مناسب بعد از عمل بای پس معده
از مهم‌ترین مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده رعایت رژیم غذایی مناسب است که قطعاً جراح شما برنامه مناسبی را برای دوران نقاهت و بعد از آن در اختیارتان قرار می‌دهد. این رژیم باید به تدریج و با دقت تغییر کند تا سیستم گوارشی به شرایط جدید سازگار شود. اما به طور کلی این رژیم به ترتیب زیر است:
هفته اول: غذای ما فقط مایعات شفاف و بدون تکه‌های غذایی و غیرکربناته است تا معده به وضعیت جدید عادت کند.
- آب
- آبگوشت صاف شده
- چای بدون کافئین
- نوشیدنی‌های بدون شکر و غیرکربناته
هفته دوم: در این هفته می‌توانید کمی مایعات غلیظ‌تر و در کل غذاهای بسیار نرم میل کنید از جمله موارد زیر:
- سوپ صاف و کی غلیظ
- ماست کم‌چرب و بدون قند
- اسموتی‌های بدون شکر
- شیر کم‌چرب و پودینگ بدون شکر
هفته سوم و چهارم: در این هفته‌ها به تدریج و در وعده‌های بیشتر و تعداد قاشق کم می‌توانید غذاهای نیمه جامد و له شده را در برنامه‌تان داشته باشید از جمله:
- پوره سیب‌زمینی
- پوره میوه‌ها و سبزیجات
- پنیر نرم و کم‌چرب
- فرنی بدون شکر
هفته پنجم و ششم: در این هفته‌ها و بعد از گذشت یک ماه معده به تدریج به وضعیت جدید عادت می‌کند و در این حالت مجاز هستید در تعداد وعده‌ها کم و به اندازه غذاهای جامد به خصوص غذاهای پروتئن‌دار را به رژیم خود اضافه کنید.
- گوشت قرمز و سفید نرم و کاملاً پخته شده
- تخم‌مرغ آب پز
- میوه‌های نرم و بدون پوست
- برنج نرم و کاملاً پخته شده
- سبزیجات پخته و نرم
نکات مهم در رژیم غذایی بعد از عمل بای پس
- در هر وعده حجم غذا باید کم باشد، چراکه معده‌ی شما کوچک شده و نباید فشار بیاورید.
- غذا را به خوبی بجوید تا راحت هضم شود.
- نوشیدنی‌های گازدار و قندی ممنوع است؛ چراکه می‌توانند مشکلات و عارضه‌های خاص خودشان را برای معده ایجاد کنند.
- تا می‌توانید غذاهای پر چرب، تند و شیرین را لیست غذای‌تان حذف کنید.
چگونه با تغییرات بعد از عمل کنار بیاییم؟
پذیرش تغییرات فیزیکی
کاهش سریع وزن اضافی باعث می‌شود تغییرات بسزایی روی فیزیک و چهره‌ی شما اتفاق بیفتد؛ البته که در مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده باید حواس‌تان باشد به اندازه‌ی کافی ویتامین و مواد مغذی دریافت کنید و تا جایی که می‌توانید شادابی پوست و انرژی‌تان را نگه‌دارید، اما به هر حال شما با تغییر بزرگی روبه‌رو هستید و لازم است با وضعیت جدید کنار بیایید و در صورت لزوم برای داشتن تناسب بدن بهتر و پوست شاداب‌تر اقدامات لازم را انجام بدهید.
این را هم اضافه کنید که بهتر است نیاز به پوشیدن لباس‌های جدید یا تغییر در ظاهر را با نگاهی مثبت در نظر بگیرید.
مدیریت و کنترل استرس و اضطراب
ممکن است به دلایل مختلف دچار استرس و اضطراب بشوید، مثلاً سازگاری با رژیم غذایی جدید، درمان ضعف و عوارض عمومی یا حتی افزایش کم‌کاری تیروئید و نگرانی از بازگشت وزن مواردی هستند که می‌توانند به شما استرس وارد کنند. اما باید با آگاهی این موارد را کنترل کنید و بدانید که هر کدام قابل برطرف شدن هستند. یادتان باشد استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس از جمله مدیتیشن، انجام یوگا و مشاوره روانشناسی می‌تواند راه‌گشا باشد.
پیگیری‌های منظم پزشکی
پیگیری‌های منظم پزشکی و اطلاع از وضعیت روند بهبودی و تغییرات آن هم به شکل دقیق و تحت نظر جراح چاقی در پذیرش تغییرات جدید کمک‌کننده است. در مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده ممکن است هر کسی بنا به وضعیت بدنی خودش روند لاغری کند یا تندی داشته باشد یا نیازمند توجه و بررسی‌های پزشکی بیشتر باشد، در هر صورت برای کنار امدن با شرایط جدید و برطرف کردن یک سری خطرات، پیگیری پزشکی و انجام ازمایش‌های دوره‌ای نقش اساسی دارد. به این ترتیب از سلامت خود اطمینان حاصل می‌کنید و به موقع از مشکلات احتمالی مطلع می‌شوید.
در آخر دقت داشته باشید که عمل بای پس معده تصمیم بزرگی به سمت زندگی سالم‌تر و وزن ایده‌آل و دائمی است. اما شک نکنید در اجرای چنین تصمیمی مراقبتهای بعد از عمل بای پس معده و کنار آمدن با تغییرات از نکاتی کلیدی هستند که شما را به نتایج مطلوب و رضایت‌بخش هدایت می‌کنند. از مشاوره با جراح با تجربه قبل از جراحی گرفته تا نکات ریز مرتبط با رژیم غذایی بعد از عمل همگی مراقبت‌هایی هستند که باید به آن‌ها آگاهی داشته باشید و از یاد نبرید که انتخاب یک تیم پزشکی خوب می‌تواند حس اعتماد را در شما روشن نگه دارد.